Bij de Drie Wijzen denk je anno 2019 niet gelijk aan de Toppers. Misschien wel aan intelligente mannen als Einstein, Hawking en Edison? Dat kaliber. Of wat moderner, Bill Gates, Steve Jobs en Elon Musk. Wijs als in intelligent.  Zo heb je in de loop van de geschiedenis meerdere wijze mannen gehad. Vooral wijs als goed-op-het-slagveld. Pas na de Verlichting verschenen ook wat minder destructieve personen die iets waardevols voor de ander hebben kunnen creëren. In religies en vooral de bijbel staan veel wijze lessen en mooie spreuken maar verder vooral veel vergelding en vernietiging. En de drie Wijzen dan? Jezelf wijs noemen is niet zo moeilijk, het bewijzen daarentegen wordt een stuk lastiger.

Hoe zat het nou?

De drie heren hebben weinig indruk gemaakt. Alleen in het boek van Mattheus worden de drie Wijzen even genoemd. Frustrerend als je zo wijs bent maar niet goed wordt begrepen. Hun namen: Caspar, Melchior en Balthasar, respectievelijk 20, 40 en 60 jaar, de levenstijdperken van de volwassen man, ieder afkomstig uit 1 van de toen bekende werelddelen. Ze werden gezien als sterrenkundigen en volgden zo een ster aan de hemel die hen leidde naar de pasgeboren hummel. Ze brachten goud, mirre en wierook mee als geschenk. Niet echt praktische cadeaus waar je als verse ouders op zit te wachten, maar ook weer niet afslaat. De drie wijze mannen hadden het ventje erna kunnen aangeven bij Herodes maar besloten dat niet te doen. Toch netjes van ze. De Drie Betrouwbaren was daarom misschien een betere naam geweest. Zo werden de Driekoningen de verspreiders van het geboortenieuws, de eerste volgelingen (epifanie), een soort levend geboortekaartje. That’s it. Het wijze was daarmee gezegd.

Onduidelijkheden

Zoals gebruikelijk staan er weinig feiten in de bijbel. Het is allemaal een beetje van horen zeggen, decennia later pas opgeschreven uit 2e, en 3e hand. Details zijn daarom schaars en een groot gemis. In de eeuwen erna zijn er elke keer nieuwe elementen toegevoegd zodat er meer vlees aan de botten kwam. Dit werd niet toegevoegd aan de bijbel, maar via encyclieken verspreid en tijdens kerkdiensten verkondigd. Zo ook bij onze wijzen. 400 Jaar na Chr. nam de westerse kerk de 6 januariviering over, werden het er 3 (ipv twaalf), werden ze opeens koning (meer statuur), en weer 400 jaar later kregen ze hun naam. Zo kwam er elke keer weer iets bij maar bleef het verhaal toch een beetje rammelen.

C+ M +B

Driekoningen is ook altijd een doopfeest geweest. Op 6 januari wordt water gewijd en zelfs huizen worden gezegend door de pastoor om zo het kwaad buiten de deur te houden.  Als bewijs, want ja… er bestaan ongelovigen, schrijft men dan C+M+B boven op de deur: Christus Mansionem Benedicat, waarbij men hoopt het kwaad op afstand te houden. Tot Pinksteren staat dit dan met krijt op de deurpost geschreven. Bij ons in 2019 zou er staan: 20 + C + M + B +19. De + uiteraard als teken van kruis.

Snoep

Voordat Halloween en Black Friday hier voet aan de grond kregen, vierden kinderen hier vooral Driekoningen op 6 januari. Voor veel kinderen in het zuiden van Nederland was Driekoningen een dag om naar uit te kijken. Verkleed als Driekoningen, met zelfgemaakte lampion, zingend langs de deuren snoepjes ophalen. Een mooie traditie die met de ontkerkelijking grotendeels verloren is gegaan.

Drie koooningen, drie koooningen,

geef mij nen nieuwen (h)oed.

Mijnen ouwen is verslee-eeten,

mijn moeder mag ‘t nie wee-eeten.

Mijn vader heeft het geld,

op de toonbank neergeteld.

Ook werd er soms een taart gebakken met twee witte bonen en 1 bruine boon erin (twee blanke koningen en 1 donkere); degene de de bruine boon vond mocht die dag koning zijn en baas over de anderen.

Tenslotte

 Dan nog even dit. Stephen Hawking, net als de drie wijzen had hij verstand van sterren; “Ik denk dat het belangrijk is dat wetenschappers hun bevindingen uitleggen, juist in de kosmologie. Dit beantwoordt nu veel vragen die voorheen aan de religie werden gesteld.” Vooral in de laatste 4 eeuwen is de mens steeds slimmer geworden en heeft veel heilige huisjes met rede kunnen slopen. Alleen de symboliek is als karkas blijven staan. Zo ook met onze Drie Wijzen. We zijn tegenwoordig duizend keer slimmer dan de drie toen bij elkaar! Wat dan overblijft zijn hun goedbedoelde intenties. Poeha eert de drie met dit bijzondere shirt dat de ziel raakt van de drie mannen!